A “Rede de Impulso á Pequena Transformación Alimentaria” (RITA), que conta co apoio da Fundación Daniel e Nina Carasso, realiza as primeiras visitas técnicas a propostas cooperativas que elaboran produtos cárnicos locais e sostíbeis – ambiental, social e economicamente -.
RITA organizou unha serie de pílulas formativas en liña co obxectivo de ofrecer as principais pautas sobre como iniciarse no sector da transformación alimentaria a pequena escala ou artesanal. Serán o 7, 14 e 21 de maio, ás 18.30 h. e calquera persoa pode inscribirse nesta ligazón: https://linktr.ee/rita_taapa
O equipo que promove a “Rede de Impulso á Pequena Transformación Alimentaria” (RITA), xunto a un nutrido grupo de gandeiros e gandeiras, persoas vinculadas a desenvolvemento rural ou administracións locais e profesionais do sector, visitaron dous centros de transformación cárnica, de carácter colectivo, que representan unha innovación á hora de favorecer a substitución xeracional no sector gandeiro, mellorar a súa viabilidade, promover un desenvolvemento rural sostíbel e favorecer o acceso da poboación a alimentos sostíbeis e de calidade. Belardi, en Urduña (Bizkaia) e a cooperativa Kalaska, na comarca navarra de Sakana, foron as iniciativas escollidas. Estas exemplifican o que dende RITA entendemos como innovación na pequena transformación alimentaria. Exemplos que é posíbel replicar noutros territorios.
Precisamente, a falta de infraestruturas adaptadas á gandería extensiva a pequena escala e a escaseza de canles de venda directas, levou a asociacións de desenvolvemento local, xunto ás de gandería extensiva locais, a impulsar estas iniciativas colectivas como son pequenos matadoiros, salas de despece e de procesado. Tal e como se mostrou nas visitas coa RITA, son proxectos especializados que fan posíbel poñer en valor a produción local, conectar cun consumo de proximidade á vez que revitalizar o territorio onde se sitúan.
“Transformación alimentaria que tamén transforma o territorio: Belardi e Kalaska”
O aumento de custos para as ganderías, a centralización de servizos en grandes empresas agroalimentarias e, con iso, a perda de empregos no medio rural, son suficientes dificultades que, nos casos de Belardi e Kalaska, converteron nunha oportunidade para revitalizar o tecido social das localidades onde se sitúan. Estas iniciativas colectivas innovadoras, aínda incipientes pero con perspectivas de ser resilientes, é o que a RITA quere visibilizar.
Por iso, o primeiro día de visita foi xunto á Asociación Bedarbide, que reúne a máis de 30 ganderías extensivas, gran parte ecolóxicas, de Urduña e comarca. Bedarbide é a impulsora do centro de transformación cárnica Belardi, inaugurado en setembro de 2024, e composto por un matadoiro multiespecie flexibilizado, sala de despece, obradoiro de cárnicos, cociña de 5ª gama, punto de venda directo á cidadanía e sala de formación. Actualmente, realizan sacrificios dous días á semana, o resto elaboran, teñen contratadas a tres persoas neste espazo de transformación e contan con usuarios de todos os puntos de Euskadi e mesmo, até de Castela e León. En definitiva, o centro Belardi está a crear oportunidades para as futuras xeracións así como fortalecendo a contorna rural onde se sitúa.
Hai que destacar que o municipio de Urduña leva máis de dúas décadas traballando nun proceso de transición agroecolóxica, servindo de exemplo de como a agroecoloxía e as metodoloxías participativas constitúen o marco de traballo idóneo para a construción da soberanía alimentaria.
En canto á segunda visita, o grupo da RITA desprazouse até a comarca de Sakana, en Navarra, para visitar a cooperativa Kalaska. Esta iniciativa colectiva comezou a tecerse en 2018 por un grupo de persoas produtoras xunto á Asociación de Desenvolvemento Rural da comarca, que identificaron a necesidade de poñer en valor as súas producións de carne, en concreto, de vacún, ovino e cabalar.
Para iso propuxéronse outro obxectivo estratéxico: manter vivo o pequeno matadoiro local, ampliando as súas instalacións cunha sala de despece/obradoiro (xa en 2021) na que se realizan pequenas elaboracións, empaquetados ao baleiro e venda directa.
Kalaska consolidouse, en 2023, como unha cooperativa público-comunitaria de servizos (matanza, despece e elaborados), sen ánimo de lucro, que xestiona o matadoiro e o obradoiro e ofrece venda directa de produtos locais e sostíbeis a consumidores e carnicerías da zona. Actualmente está formada por 7 ganderías socias (6 na comarca e un Espazo Test Agrario na veciña Sierra de Andía) e aspira a seguir consolidando proxectos gandeiros a pequena escala, revalorizando os seus produtos, mellorando a súa rendibilidade e con iso, ofrecendo a oportunidade a mozas e persoas emprendedoras, a iniciar novos proxectos de transformación alimentaria na súa comarca.
Ambos os exemplos, Belardi e Kalaska, representan a iniciativas innovadoras de transformación cárnica a pequena escala que permiten a venda directa e de proximidade de alimentos saudábeis e sostíbeis, a prezos xustos e que, ademais, inflúen positivamente no emprego e, por tanto, no desenvolvemento rural.
Co apoio da Fundación Daniel e Nina Carasso, a “Rede de Impulso á Pequena Transformación Alimentaria” (RITA) prepara máis accións baseadas na co-xeración de coñecemento para facilitar a replicabilidade destas innovacións colectivas na transformación de alimentos.
Próximas pílulas formativas en liña de RITA
A RITA lanza 3 pílulas formativas en liña co obxectivo de ofrecer as principais pautas sobre como iniciarche no sector da transformación alimentaria a pequena escala ou artesanal. Tamén en clave colectiva e da man de experiencias exemplares! Estas son:
1. CLAVES PARA INICIAR UNHA ACTIVIDADE DE PEQUENA TRANSFORMACIÓN ALIMENTARIA
Mércores 7 maio ás 18.30 h. – con Belardi e Sabor Verato
Inscricións: https://forms.gle/VewASvtW45LUAYLy6
2. COMO PODO COMPARTIR O MEU ESPAZO DE ELABORACIÓN DE ALIMENTOS?
Mércores 14 maio ás 18.30 h. – coa Brostada
Inscricións: https://forms.gle/DhUD46HTm4oZKP1K9
3. OPTIMIZACIÓN DE PROCESOS DUN OBRADOIRO DE CONSERVAS
Mércores 21 maio ás 18.30 h. – con Fernando Martínez Sierra
Inscricións: https://forms.gle/xeUu8CZ4g33A68v59
Todas teñen unha duración aproximada de 2 h. e son gratuítas.
Sobre a Rede de Impulso á Pequena Transformación Alimentaria (RITA)
RITA quere favorecer o desenvolvemento profesional, cultural e económico de iniciativas ligadas á transformación de materias primas producidas nas propias granxas ou leiras e a súa comercialización, ben sexa directa ou a través de canles curtas.
RITA conta co apoio e acompañamento da Fundación Daniel e Nina Carasso a través do seu eixo Alimentación Sostíbel, contribuíndo á transformación da sociedade cara a un modelo máis ecolóxico e inclusivo e un desenvolvemento en plenitude.
ARCA (Associació d’Iniciatives Rurals i Marítimes de Catalunya), Germinando, Extremadura Alimenta, Sindicato Labrego Galego (SLG-CCLL), SEAE (Sociedad Española de Agricultura Ecológica y Agroecología) e ISEC-UCO (Instituto de Sociología y Estudios Campesinos – Grupo PAIDI SEJ 179 da Universidade de Córdoba) son as entidades impulsoras desta Rede.
17 Xuñ 2025
13 Xuñ 2025
30 Mai 2025
28 Mai 2025
27 Mai 2025
23 Mai 2025