O 19 de decembro organizáronse as quintas Xornadas de Granxas Abertas, desta vez a ambas beiras do río Eo, en Tapia de Casariego (Asturies), onde coñecemos a granxa de leite ecolóxico de Guzmán e o proxecto de inserción laboral de persoas discapacitadas que a Fundación Edes leva a cabo na finca El Cabillón; e en Ribadeo, onde nos achegamos até a finca As Fadegas, onde Montse e Marta dan continuidade a un proxecto de horta agroecolóxica pioneiro na Galiza e iniciado antes mesmo da creación do Craega por Elia e Vicente, nai e pai de Marta.
Vexamos agora, unha a unha, en todas estas experiencias:
Miguel e Conchi recalaron en Vedra en 2005. Comezaron con horta de autoconsumo e, en 2014, deron o paso para profesionalizarse. Hoxe son catro coas crianzas, pero ela é a única que se dedica totalmente á horta, xa que Miguel traballa a media xornada fóra para completar ingresos. “Cotizar dúas persoas nun proxecto familiar de horta é moi complicado”, comenta Conchi.
O principal atranco para instalarse foi o acceso á terra. De feito, agora mesmo teñen só 2.000 metros de terras a carón da casa, onde hai un pequeno invernadoiro para planta e maceiras. As outras fincas que traba- llan son cedidas e lonxe da vivenda: unha de tres hectáreas con froiteiras, horta e porcos criados fóra; e a outra cos invernadoiros. Ao ter as terras lonxe da casa, tiveron problemas con roubos reincidentes de galiñas.
En canto á comercialización, fan venda directa en mercados, como o Lusco Fusco, os martes en Belvís (Compostela); e tamén venden cestas a domicilio en Vedra e Santiago, que reparten os xoves. O problema desta maneira de comercializar é que no verán descenden moito as vendas porque a xente marcha fóra, de maneira que nunha época que debería supor un pico de ventas polo aumento da produción, só conseguen manterse.
Antes de dedicarse á agricultura, Óscar traballou fóra durante quince anos, até que a necesidade de ter que coidar de persoas maiores lle fixo dar unha viraxe á súa vida dedicándose á terra. Agora mesmo, xa leva tres anos co proxecto É Vida, na parroquia de Paradela (A Estrada). O feito de que a familia xa tiña terras suficientes -2 hectáreas-, todo tipo de froiteiras en plena produción, e algunha maquinaria e instalacións, animouno a dar o paso. Hoxe, traballa 4.000 metros onde planta todo tipo de hortalizas, amais de criar animais, dende ovellas a galiñas. A maiores, produce froita e mel.
No seu caso, tamén apostou pola comercialización directa: “Fun probando e collendo experiencia, visitando fincas, e hai tres anos que me din de alta producindo e vendendo a pequenas tendas de Compostela e A Estrada. Refusei a posibilidade de vender cestas porque, ao estar só, non podía garantir a mantenza dun mínimo de produción variada todo o ano”.
Os comezos foron duros, xa que “gastas máis que gañas para darte a coñecer. Non recibín subvencións. Investín os aforros en mercar un tractor de segunda man e montei un invernadoiro grazas a un préstamo. Os dous primeiros anos ás penas gañei para pagar a Seguridade Social”.
Guzmán comezou hai 37 anos coa granxa de leite en convencional, pero hai 20 pasou a ecolóxico. Dende o comezo apostou polo pastoreo, polo que a transición non foi difícil. Hoxe en día xestiona 60 hectáreas de terras. Das 90 reses que ten, están en muxido entre 60 e 65.
Aínda que comezou con frisoas, probou a cruzar con outras razas como Belga Azul ou Fleckvieh con resultados moi positivos. Hoxe en día, todas as vacas que ten son cruzadas.
Obviamente, co paso a ecolóxico e co cruzamento de razas descendeu a produción de leite, pero co paradoxo de que se incrementaron os beneficios. “Antes, produciamos máis de 7.000 litros por vaca. Agora, producimos a metade, pero gañamos o dobre. Contra menos dan as vacas, máis gañas. Dos nosos ingresos, quédanos o 60% é beneficio. Non utilizamos maquinaria, non temos que pagar amortizacións, os tratamentos veterinarios son homeopáticos. Nós temos un prezo ao redor de 50 céntimos por litro. As axudas supoñen uns 4 céntimos máis e a iso habería que engadir calidades, etc”.
En canto ao manexo de pastos, non sementa herba, senón que a deixa medrar de maneira natural, abonando coa propia bosta das vacas e corrixindo a acidez con cal de canteira.
El Cabillón é unha iniciativa da Fundación Edes, fundada en 1999, que comezou no ano 2006 e coa que se articula unha saída laboral para persoas con discapacidades psíquicas ou físicas na comarca de Tapia de Casariego. “O 90% das persoas que traballan en El Cabillón teñen unha discapacidade recoñecida do 33% ou superior, con soldos superiores ao salario mínimo interprofesional. Nas contas do último ano, demos cuberto estes salarios coa venda das nosas producións, e tivemos contratadas 18 persoas”. Dende os seus inicios, El Cabillón deu traballo a máis de 40 persoas.
En El Cabillón, toda a produción que teñen é ecolóxica certificada. Traballan unha finca de 9 hectáreas cedida polo concello que en boa parte ten problemas de empozamento cando chove a pesares das numerosas obras de drenaxe realizadas. Unha parte da finca está plantada con maceiras para sidra e arandos. O resto, con invernadoiros e horta ao aire libre.
En canto á comercialización, apostaron dende o comezo pola venda directa en feiras, pequeno comercio, grupos de consumo, restaurantes, comedores escolares e nunha tenda propia que teñen na mesma finca. Complementan a produción con traballos de xardinería e actividades de sensibilación ambiental.
Xa en terras galegas, Marta e Montse ensináronnos a súa finca de horta e froita ecolóxica As Fadegas. Ambas colleron hai tres anos o relevo de Elia e Vicente, nai e pai de Marta, que foron pioneiros na produción ecolóxica na Galiza, antes mesmo da creación do Craega, e mesmo en horta, ao montar o primeiro invernadoiro da provincia de Lugo en 1978.
Actualmente, traballan 1.800 metros de invernadoiros e unha hectárea ao aire libre. Aínda que cultivan de todo, a súa hortaliza estrela é o tomate. O pemento e a xudía tamén ocupan boa parte de cada campaña. No inverno, a base da súa produción son as brassicas, especialmente a coliflor e o brócoli, tamén porros e cenoria.
No seu caso, apostaron pola venda directa, acudindo ao mercado de Ribadeo (dúas veces por semana no verán e con periodicidade semanal o resto do ano), onde venden o 90% da súa produción, e fornecendo tamén pequeno comercio e grupos de consumo nos que reparten entre 10 e 15 cestas quincenalmente. Teñen garantido o maior pico de vendas anual no verán grazas á afluencia de turistas á Mariña. Respecto desta estacionalidade nas vendas, Marta dixo que “se tivésemos que vivir só do que ingresamos no inverno, teríamos que pechar”.
17 Xuñ 2025
13 Xuñ 2025
30 Mai 2025
28 Mai 2025
27 Mai 2025
23 Mai 2025